By Kako unaprijediti prekarno stanje u novinarstvu u Jugoistočnoj Evropi i Turskoj” bila je tema konferencije za medija koju je održala Evropska federacija novinara (EFJ) 14. novembra u Press klubu u Briselu. Pres konferencija je dio projekta EFJ “Građenje povjerenja u medije u Jugoistočnoj Evropi i Turskoj”, koji je finansijski podržao UNESCO i Evropska unija.
Na konferenciji je govorila predsjednica Sindikata medija Crne Gore (SMCG), Marijana Camović. Osim nje, učešće su uzeli i predstavnici sindikata i profesionalnih udruženja iz Albanije, Bosne i Hercegovine, Kosova, Makedonije, Srbije i Turske, koji su govorili o uslovima u kojim rade novinari i drugi medijski radnici.
Prema riječima Vlada Apostolovog, iz Samostalnog sindikata novinara i medijskih radnika (SSNM) iz Makedonije, novinari ne mogu da rade svoj posao po visokim standardima ako nijesu ekonomski slobodni.
“U Makedoniji, novinari primaju manje od 200 eura mjesečno, često im kasne plate a sindikati su tabu teme”, dodao je on. Niske zarade i kašnjenje plata su problemi koje su identifikovali predstavnici iz svih zemalja.
I u Srbiji je slična situacija gdje je, prema riječima Maje Vasić-Nikolić iz Nezavisnog udruženja novinara Srbije (NUNS), najprisutnija samocenzura, jer su urednici pod uticajem vlasnika medija. Dejan Gligorijević iz Sindikata novinara Srbije (SINOS) objasnio je da su javni servisi među rijetkim medijskim organizacijama koje imaju kolektivne ugovore u Srbiji i istakao da postoji totalno odsustvo socijalnog dijaloga u privatnom sektoru. Problem nedostatka kolektivnih ugovora istaknut je kao opšti problem za sve medijske radnike u cijelom regionu.
Predsjednica SMCG, Marijana Camović, istakla je da inspekcija rada ne istražuje rad poslodavaca u medijskom sektoru. Takav problem imaju i na Kosovu, a predsjednik Udruženja novinara Kosova Škeljcim Husenaj dodaje da je ozbiljan problem bezbjednost novinara “obzirom da je bilo 24 slučaja fizičkih napada na novinare u toku ove godine”.
U Turskoj je preko 150 novinara u zatvoru a “slobodni” novinari se suočavaju sa prekarnim radnim uslovima sa više od 10.000 novinara koji su nezaposleni.
“Samo 5 procenata novinara je dio sindikata, jer je članstvo u sindikatu riskantno”, otkrio je Mustafa Kuleli iz TGS.
Na kraju, šta treba da se uradi da bi se pomoglo? Rainer Ričert (DJV), ko-predsjednik EFJ-ove Ekspertske grupe o radnim pravima (LAREG) naglasio je potrebu za razmjenom najboljih praksi između Zapadne i Jugoistočne Evrope. On je kazao da je potrebno da se sa ovom situacijom upozna EU. Tu ideju su podržali predstavnici organizacija i sindikata iz ovih zemalja, ističući da bi pritisak iz EU mogao pomoći, jer zemlje kandidati neće ući u EU ako ne riješe probleme ograničavanja medija.
Na konferenciji su podijeljeni nacionalni izvještaji iz ovih sedam zemalja. Diskutovano je o različitim mogućim rješenjima loših uslova rada za novinare u ovim zemljama.
Planirano je da naredne aktivnosti EFJ u okviru ovog projekta budu kampanja na društvenim mrežama kako bi se podigla svijest o prekarnim uslovima rada za novinare u regionu, kao i izložba fotografija i dva događaja u regionu u toku 2018. godine.
Photo credit: Mehmet Koksal / EFJ
