By Gotovo 70 odsto objavljenih tekstova u štampi i agenciji, objavljeno je uz konsultovanje samo jednog izvora, dok 15 odsto njih sadrži neki oblik manipulacije. To se češće dešava u naslovu nego u tekstu, i često se pribjegava afirmaciji biznisa kroz skriveni marketing.
To je pokazalo Istraživanje “Analiza crnogorskih medija – standardi, manipulacija i objektivno izvještavanje”, koje je od 22. januara do 22. aprila radio Sindikat medija Crne Gore.
Tokom monitoringa štampe (Pobjeda, Dan, Vijesti i Dnevne novine) i novinske agencije Mina, ukupno je analizirano 7.746 tekstova. Kompletno istraživanje možete preuzeti ovdje.
„U ovom istraživanju uočeno je nekoliko veoma interesantnih pokazatelja – karakterističnih za sve medije, bez obzira na njihove uređivačke politike i pristup novinarstvu. Tako, primjera radi, nema imunih na senzacionalističke naslove, svi mediji bez izuzetka “upodobe” poneku vijest na način koji je na ivici objektivnosti, i stiče se utisak da je svrha takvih tekstova da se široj javnosti pošalje poruka koja je u skladu sa uređivačkom politikom, dok se činjenice ponekad ostave po strani”, piše u Analizi.
Tim SMCG koji je radio monitoring je nakon svakog pročitanog teksta davao odgovore na 26 pitanja.Način na koji su tekstovi analizirani usaglašen je uz mentorsku pomoć eksperata Fakulteta političkih nauka. Analiza, odnosno monitoring zasnivao se na kvantitativnoj i kvalitativnoj analizi objava u medijima, gdje je svako pitanje bilo jedan indikator koji je praćen i upoređivan.
„Iako su preovladavali profesionalno napisani tekstovi, analiza je pokazala da je svaki peti tekst u naslovu imao neki vid manipulacije. Ogromna većina tekstova (77%) oslanjala se na informacije dobijene od službenih izvora. Primijećeno je i nekoliko desetina tekstova koji nijesu imali izvore”, objašnjava se analizirano stanje u štampanim medijima.
Istraživanje je pokazalo da se novinari uglavnom ne trude da dođu do više sagovornika već da svoje tekstove pišu sa jednim, najviše dva izvora. Tako su mediji u analiziranom periodu uglavnom konsultovali samo jedan izvor (68,5%), dok su dva izvora konsultovana u nešto više od 14% tekstova. Mediji su uglavnom objavljivali tekstove u kojima je poštovan princip „komentar je slobodan, a činjenice su svete“.
“Istraživanje je pokazalo da je velika većina tekstova bila korektna, te da u njima nije bilo manipulacije. Ipak, primijećeno je da se manipulacija nalazi u tekstovima koji su najviše uticali na javno mnjenje i koji su bili ključni u analiziranom periodu. Manipulacija je otkrivena u 15% analiziranih tekstova. Naprisutnija vrsta manipulacije bio je medijski frejming (10,5%), a na drugom mjestu su skrivene reklame i pseudo događaji”, piše u Analizi.
Monitoring objavljenih tekstova u agenciji Mina/Mina biznis pokazao je da je u najvećem broju slučajeva (96%) povod za pisanje teksta bio neki aktuelni događaj, dok su novinari sami incirali 33 teksta.
“U najvećem broju slučajeva, u tekstovima se navodi samo jedan izvor (75%), što pokazuje da ni agencije nijesu imune na prenošenje servisnih informacija, saopštenja i konsultovanje manje izvora nego što je neophodno za profesionalan tekst. Ipak taj podatak ne čudi, ako se ima u vidu da su uglavnom objavljivane servisne informacije i kratke vijesti. Istraživanje je pokazalo da je manipulacija prisutna u zanemarljivom broju slučajeva (1,2%)”, piše u tom dokumentu.
Istraživanje “Analiza crnogorskih medija – standardi, manipulacija i objektivno izvještavanje” je dio projekta „DO – Investigative journalism, DISCOVER – Media literacy” (Istražuj kao novinar/ka! Otkrij medijsku pismenost!), koje je SMCG sproveo kao partnerska organizacija u saradnji sa nevladinom organizacijom 35mm, Fakultetom političkih nauka i Mrežom za istraživanje organizovanog kriminala i korupcije (LUPA).
Istraživanju je prethodila godina rada koja je obuhvatila pripremu, obuke i treninge za 20 polaznika na temu medijske pismenosti, nakon čega je uslijedio period mentorskog rada, monitoringa i analiziranja nekoliko crnogorskih pisanih medija.
